torsdag 28 mars 2024

Vilgesgirji románaálbmoga birra

Integrašuvdnaministtar Erik Ullenhag lea odne ovdanbuktán ”Den mörka och okända historien” – nammasaš vilgesgirjji daid illástemiid ja badjelgeahččama birra maid románaálbmot ja johttirománat leat gillán Ruoŧas 1900-logus.

Ulbmil vilgesgirjjiin lea dohkkehit gillájeddjiid ja sin lagamuččaid muitalusaid, ja buoridit ipmárdusa románaminoritehta dálá dilálašvuhtii. Erik Ullenhag lohká girjji leat lossadin lohkat dannego dat čájeha historjjá mii lea mihá čáhppadet go dan maid son lei vuordán. – Dat lea heahpadis historjá.

Vilgesgirji váldá ovdan máŋga suorggi mas románaálbmot lea šaddan gillát illástemiid ja badjelgeahččama. Muhtun ovdamearkkat leat:

  • Nállebiologiija. Parlamentáralaš gefiiddivššu-láhkalávdegoddi cealká 1923:s ahte románaid ”seahkáneapmi ruoŧa álbmotnállái billista min álbmotnáli”.
  • Steriliseren. Olu romána olbmot gillájedje steriliserema, steriliseren lei dávjá eaktun jus galggai oažžut eadnedivššu. Unnimusat juohke njealját johttirománaboavjjis lei muhtun gii bággosteriliserejuvvui.
  • Vuogádatlaš kárten ja registreren. 1900-logu vuosttaš oasis ledje nállebiologalaš kártemat main mihtidedje oivviid, iske intelligeanssa ja ohce negatiiva iešvuođaid románaolbmuin. 1900-logu nuppi bealis geahččalii stáhta ja gielddat baicca assimileret románaálbmoga ovdagáttuid ja stereotyhpaid vuođul. Maŋemus registtardiehtu lea 1997 rájes ja dat gávdnui Stockholmma zigenárossodagas.
  • Sisajohttingielddus 1914-1954. Románaolbmot gildojuvvojedje boahtimis Ruŧŧii vaikko ng. Förintelsen lei dovddus dáhpáhus. Románaálbmoga birra čállojuvvui riikkabeaivemošuvnnain sisajohttingildosa oktavuođas ja sii cielahuvvojedje ”slödderin” ja ”servodaga morálalaš mirkon”.
  • Eai ožžon orrut gostege. Románaolbmot bággehalle johttit ja gevrehalle máŋgga gielddas eret. Orrunsaji haga eai beassan románaolbmot ja johttirománat čálihit iežaset olmmošlohkui, ja go ii leat čálihuvvon olmmošlohkui de ii leat riekti mánáiddoarjagii, ealáhatruhtii, sosiáladáhkádussii, jienastit jna.
  • Vealaheaddji skuvladoaibma. 1900-logu vuosttaš oasis eai lean románaolbmot buresboahtin skuvlii. 1900-logu gaskkamuttuin álggahuvvui geahččalanortnet johtti zigenárskuvllaiguin. 1900-logu loahpas ožžo olbmot formálalaččat skuvlasaji muhto sii šadde dávjá sierra luohkáide.
  • Giddejuvvon bargomárkan. Go románaolbmot eai beassan ásaiduvvat gosage de šattai maiddái váttis oažžut barggu. Máŋgga báikkis ledje báikkálaš ortnetnjuolggadusat mat gilde románaolbmuid álggaheames ealáhusdoaimmaid.

- Lea ahkit oaidnit ahte vilgesgirjji čilgehus 1900-logu historjjás čájeha ahte románaálbmoga muitalusat dál duođaštuvvojit duohtan, lohká Erik Ullenhag. Vilgesgirjji vuođul sáhttá dadjat ahte románaolbmot leat leamaš adnon heajut olmmožin olles 1900-logus, lohká Ullenhag preassadieđáhusas maid Bargomárkandepartemeanta lea almmuhan.

Vilgesgirji sápmelaččaid birra?
Maiddái sápmelaččat leat ohcalan sullasaš vilgesgirjji stáhta bealis mas illásteamit ja badjelgeahččan sámi álbmoga vuostá boađášii oidnosii. Muhto dat gal ii leat áigeguovdil dál , cealká integrašuvdnaministtar Ullenhag.

Visar sidorna 41 till 60 ( av 218 )
© Sametinget 2024
Uppdaterad: 2014-03-26

Om Sametinget

Sametinget är både en statlig myndighet med förvaltningsuppgifter och ett folkvalt samiskt parlament med uppdraget att verka för en levande samisk kultur i Sverige.

VISSELBLÅSARFUNKTION

E-FAKTURA

Myndigheten

Sametinget är en statlig myndighet under regeringen, med särskilt ansvar för språk, kultur och rennäring.

Det folkvalda organet

Det folkvalda parlamentet består av 31 ledamöter som träffas till plenum tre gånger per år. Styrelsen är ytterst ansvarig för Sametingets verksamhet.

Kontakt

Sametinget
Box 90
981 22 GIRON / KIRUNA

Vid rekommenderad post använd adressen ovan!

Besöksadress: Adolf Hedinsvägen 58
Tel. 0980-780 30
E-post: kansli@sametinget.se
Org.nummer: 202100-4573

Kontaktformulär 
Så här behandlar vi dina personuppgifter

Tillgänglighetsredogörelse

Öppettider:
Mån-Fre 08.30-12.00, 13.00-15.00
Kring storhelger och under sommaren:
Mån-Fre 08.30-12.00

MenyPress
MenyPress
På www.sametinget.se använder vi cookies för att webbplatsen ska fungera på ett bra sätt för dig. Genom att fortsätta surfa godkänner du att vi använder cookies. Vad är cookies?