Giellavijor Svierigin
Sámegiella – gájkka varietehta – le ájtedum giella gå guhka ájgev 1900-lågon la maŋásbiejadum. Rievddadit giellamålssomprosessav rávkká stuorra dagojt goappátjagá stáhtas ja aktugattjas.
Giellamålssomprosässa
Moatten guovlon Sámen la giellamålssom mij la stuorrát åvddånam. Svieriga ieneplåhkogiella l mierrediddje. Sámegiella vuojnnet la giella mav hejman ságas. Ienemus vuorrasap sáme älla goassak jali nievresláhkáj oahppam låhkåt jali tjállet ietjasa iednegiellaj skåvlån.
Vádálasj vijor
Sámegiela vijor árvustaláduvvá vádálattjan. Giellamålssomprosässa guosská moatte vidjurij. Gájkka negatijvalasj dajvak åvddånimes sáme årromguovlojn gitta ienep persåvnålasj ájádusájda ” jus ájtu leni gielav máhttet”.
Buorre ålgop bájnatjibme
Rijkajgasskasasj siebrre (Europaráde, AN j.v.å) bájnasj svieriga sámepolitijkav. Konvensjåvnå ja deklarasjåvnå majt Svierik la vuollájtjállam suoddjiji rijkalasj unneplågogielajt ja kultuvralasj iesjrádálasjvuodav – riektáj ietjas kultuvrraj, giellaj ja iesjmierredibmáj ietjasa ássjijn. Europaráde konvensjåvnnå suoje birra rijkalasj unneplågojda ja nåv gåhtjodum biejadus unneplågogielaj birra l buojkulvis mij båhtusav váttij unneplågogiellaådåstibmáj Svierigin. Politijkalasj ja ideologalasj vidjurij dálásj åvddånibme gätjájdallá sáme giellabisodibmáj.
Miellogisvuohta gávnnu valla rievddadis rávkaduvvá
Miellogisvuohta giellaj lassán sämmibále gå iesjdåbddo ja nannodum identitähttavuojnnu lassán. Sáme kultuvrradåbddomerkaj ednakvuoda vuoseduvvi tjielggasit ja luondulattjat. Dát iesjdåbddo oabllán, ájnnasit sáme nuorajs.Rievddadit giellamålssomprosessav rávkaduvvá åhpadusábnnasa ma li hiebadum svieriga skållåvuogádahkaj, ienep iednegiellaåhpadiddje, máhttelisvuodajt ”full immersion” – ålles giellalávggomij vuodoskåvlån ja gymnásan. Åvddågåvvå luluj gájkka skåvllåábnnasijt sámegiellaj låhkåt. Ållessjáttuga dárbahi ådå máhttelisvuodajt sámegielav låhkåt, ij la nuoges val åniájggásasjlåhkåmdoarjjagijn ienemusát guokta váhko låhkåmij.
Ådå guládallammáhttelisvuoda
Lasedum labudibme ja ienep aktavuohtasaje ådå máhttelisvuodajt vaddi vijdedum giellaadnuj. EU-biedigahttema máhttelissan dahki miellodahtte kultuvrra- ja giellaprosjevtajt. Microsoft la åvdedam gielladårjav sáme gielajda. Vuona sámedigge l biednigahttám prosjevtav gånnå li åvdedam riektastávimprográmmav nuorttasámegiellaj, julevsámegiellaj ja oarjjelsámegiellaj. Nuora mielas sámegielav adni gå guládalli sosiálalasj mediajn.
Ådå doajmmaprográmma
Sámedikke álmmukválljidum orgána ållestjåhkanibme l dåhkkidam ådå giellapolitijkalasj doajmmaprográmmav. Gávna dav rievtesrájagin.